بطحایی برای راه‌های نیمه‌تمام در آموزش‌وپرورش چه برنامه‌‌ای دارد؟

«سید محمد بطحایی»‌ با کسب رأی بالا از مجلس شورای اسلامی وزیر آموزش‌وپرورش دولت دوازدهم شد، او برای گام برداشتن در مسیر سخت و پُر مشکل آموزش‌وپرورش از چند محور اصلی به عنوان اولویت‌های جدی معلمان و خانواده‌ها نباید مغفول بماند.

 سید محمدبطحایی با کسب ۲۳۸ رأی موافق از نمایندگان مجلس شورای اسلامی به عنوان وزیر آموزش وپرورش دولت دوازدهم راهی ساختمان شیشه‌ای شهید رجایی شد.

بطحایی پیش از این و در دوران وزارت فانی، سکان معاونت حساس و کلیدی توسعه مدیریت و پشتیبانی را عهده‌دار بود و به اذعان خودش در این مدت توانست طرح‌هایی همچون فاز نخست رتبه‌بندی معلمان، پیشنهاد تبصره در قانون بودجه ۹۶ برای پرداخت حقوق و مزایای کارکنان قراردادی و حق‌التدریس همزمان با نیروهای رسمی و پیمانی و ساخت مراکز اسکان بیماران صعب‌العلاج فرهنگی را عملیاتی کند.

هر چند سابقه طولانی حضور بطحایی در بخش‌های مختلف وزارت آموزش‌وپرورش از دبیری تا معاونت و سرپرستی وزارتخانه، امتیاز بزرگی محسوب می‌شود و به او برای شناخت بیشتر چالش‌ها و مشکلات آموزش‌وپرورش کمک خواهد کرد.

به اذعان معلمان، سابقه حضور دو ساله بطحایی در معاونت توسعه مدیریت و پشتیبانی وزارت آموزش‌وپرورش می‌توانست فرصتی برای افزایش بودجه این وزارتخانه و توجه بیشتر به مسائل و مشکلات معیشتی معلمان باشد اما او نتوانست در این حوزه خوش بدرخشد و رضایت جامعه وسیع مخاطبانش را جلب کند هر چند که بطحایی، افزایش حقوق فرهنگیان را به عنوان یکی از اقدامات موفقش در معاونت توسعه مدیریت و پشتیبانی به اطلاع منتقدانش می‌رساند.

به هر روی، هم‌اکنون بطحایی توانسته است با کسب رای اعتماد بالا و قابل توجه در میان وزرای آموز‌ش‌وپرورش به مسند وزارت تکیه زند اما باید توجه داشت که او در این مسیر، راه دشواری پیش رو دارد، راهی که پیمودن آن بدون همراهی و جلب نظر معلمان، رسانه‌ها و عدم توجه به مشکلات اساسی این وزارتخانه،چندان آسان به نظر نمی‌آید.

* وضعیت صندوق ذخیره فرهنگیان یکی از محورهای انتقاد فرهنگیان در سال‌های پایانی فعالیت دولت یازدهم بود، با مشخص شدن ابعاد فساد مالی در این صندوق و بانک سرمایه، اعتماد معلمان خدشه‌دار شد و هم‌اکنون این انتظار وجود دارد که بطحایی با نظارت دقیق بر عملکرد صندوق ذخیره، سازوکارهای فعالیت آن را روشن و در موارد مورد نیاز اصلاح کند. رفع سوء مدیریت در صندوق و افزایش میزان سود آن که در سال‌های اخیر کاهش یافته از جمله مسائلی است که بطحایی باید برای آن برنامه داشته باشد.

* فاز نخست طرح رتبه‌بندی معلمان از جمله مسائلی است که بطحایی آن را از اقدامات مهم دوران حضورش در معاونت توسعه مدیریت و پشتیبانی آموزش وپرورش می‌داند. طرحی که از ابتدای مهر سال ۹۴ ، با طبقه‌بندی فرهنگیان در رتبه‌های پایه حرفه‌ای، ارشد حرفه‌ای، خبره حرفه‌ای و عالی حرفه‌ای اجراشد و به اذعان مسئولان آموزش‌وپرورش، اجرایش به طور میانگین ۳۰۰ هزار تومان به حقوق معلمان اضافه کرد.

منتقدان فاز نخست رتبه‌بندی بر این باورند، طرح اجرا شده همان قانون مدیریت خدمات کشوری است و با رتبه‌بندی مدنظر سند تحول بنیادین تفاوت بسیاری دارد اما در برابر این انتقادات، بطحایی توضیح می‌دهد «طرح رتبه‌بندی در فاز نخست به دنبال ترمیم حقوق فرهنگیان است و در فازهای بعدی کاملتر خواهد شد.»

هم‌اکنون فاز دوم طرح رتبه‌بندی معلمان تهیه شده است و آنگونه که احمد عابدینی معاون دبیرکل شورای عالی آموزش‌وپرورش در مصاحبه‌ای گفته است: طرح رتبه بندی را در کنار سنجش صلاحیت مورد توجه قرار دادیم و تمام تلاش بر این بود تا محتواها مبتنی بر مفاهیم و راهکارهای سند تحول بنیادین باشد.نظام رتبه بندی فرهنگیان از ۵۵ تا ۱ است. هر کسی وارد آموزش و پرورش می‌شود باید در ابتدا ۵ سال خدمت کند و عملکرد موفق داشته باشد و اگر مستنداتی از شاخص‌های ما داشته باشد رتبه پنجم را خواهد گرفت و به ترتیب با گرفتن شاخص های این نظام ضمن حفظ کردن صلاحیت‌های رتبه قبل به رتبه‌های بالاتر می‌آید و بهترین رتبه ما، یک است.

البته بطحایی در برنامه پیشنهادی خود در بخش اتقاء مدیریت منابع انسانی به مسئله طراحی، تدوین و اجرای نظام سنجش صلاحیت حرفه‌ای و رتبه‌بندی حرفه‌ای معلمان اشاره کرده است حال باید دید با حضور او در این وزارتخانه سرانجام اجرای فاز دوم طرح رتبه‌بندی معلمان به کجا خواهد رسید.

* سند تحول بنیادین پس از یک دهه تلاش در سال ۹۰ رونمایی و ابلاغ شد اما به اذعان تمام کارشناسان آموزش‌وپرورش روند اجرای سند تحول بسیار کُند است و تنها از تغییر نظام آموزشی و استقرار ساختار ۶٫۳٫۳ به عنوان تحول یاد می‌شود در حالیکه این سند ۶ زیر نظام مدیریت و راهبری تربیتی، نیروی انسانی، منابع مالی، برنامه درسی، فضا و تجهیزات و پژوهش و ارزشیابی را شامل می‌شود که تا به امروز فقط دو زیر نظام رونمایی شده‌ و ضرورت تدوین زیر نظام منابع مالی و نیروی انسانی به شدت احساس می‌شود.

بطحایی در مقدمه برنامه پیشنهادی‌اش اعلام کرده است، برنامه پیشنهادی خود را برای اجرای متوازن سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش تنظیم کرده‌ام اما پس از اعلام این موضوع و درست چند خط پایین‌تر در بخش دیگری از برنامه پیشنهادی‌ صراحتاً گفته است:‌ اجرای سند تحول نیاز به استلزامات و زیرساخت‌هایی دارد که برخی از آنها عبارتند از:

ارتقای جایگاه آموزش‌وپرورش در جامعه به عنوان نهاد مولد سرمایه اجتماعی، ایجاد عزم ملی و مشارکت تمام قوا، دستگاه‌ها و نهادها به ویژه خانواده دانش‌آموزان، ارتقای منزلت و تامین معیشت معلمان، جذب و تربیت نیروی انسانی باانگیزه و دارای شایستگی حرفه‌ای با توج به بازنشستگی بیش از ۴۰۰ هزار نفر در چهار سال آینده، تامین منابع مالی و امکانات مورد نیاز کیفیت‌آفرینی در آموزش وپرورش.

اگر چه بطحایی متعهد به اجرای سند تحول بنیادین شده است اما اجرای آن را منوط به تأمین پیش شرط‌هایی می‌داند و این دقیقاً همان موضوعی است که کارشناسان آموزشی از آن به عنوان عزم ملی برای اجرای سند تحول یاد می‌کنند، حال باید دید در دوران وزارت بطحایی او موفق به ایجاد این عزم ملی می‌شود یا آموزش‌وپرورش همچنان به عنوان دغدغه اصلی کشور مطرح نخواهد شد.

توجه ویژه به مدارس دولتی و کیفیت آموزشی را شاید بتوان مهمترین اولویتی دانست که باید بر روی آن متمرکز شد چرا که مدارس دولتی در سال‌های اخیر حال مناسبی نداشتند، در همین رابطه یکی از نقدهای جدی به بطحایی، صرفه‌جویی و تلاش برای کاهش هزینه‌های آموزش‌وپرورش در مدت زمان حضورش در معاونت توسعه مدیریت و پشتیبانی بود و همین هدف منجر به اجرای طرح‌هایی همچون استفاده از مشارکت بخش خصوصی برای اداره مدارس دولتی شد. طرحی که با هدف کاهش بار مالی آموزش‌وپرورش اجرا شد و منتقدانی جدی داشت و هنوز هم موسسان و معلمان این طرح موفق به دریافت حقوق و مطالبات خود نشده‌اند.

ارتقای جایگاه مدارس دولتی و توجه ویژه به مقوله کیفیت آموزشی از جمله مطالبات مهمی است که اینبار دانش‌آموزان و خانواده‌ها به عنوان بخشی از مخاطبان وسیع وزارت آموزش‌وپرورش آن را مطالبه می‌کنند.

واقعت تلخ دیگری که علی اصغر فانی وزیر اسبق آموزش وپرورش در مراسم تودیع خود به آن اشاره کرد، کاهش سهم اعتبارات غیرپرسنلی آموزش وپرورش از ۱٫۶ درصد سال ۹۲ به یک درصد در سال ۹۴ بود و همین کاهش اعتبار، برنامه‌های کیفیت بخش در آموزش وپرورش را با چالش مواجه کرد.

* مهارت آموزی در مدارس و کاربردی کردن آموزش‌های ارائه شده به دانش‌آموزان از جمله درخواست‌های رئیس جمهور از بطحایی به عنوان وزیر آموزش‌وپرورش است، روحانی در آخرین دفاع خود از وزرا در رابطه با آموزش‌وپرورش عنوان کرد« اولین صحبت من با آقای بطحایی این بود که وی باید کاری کند که مهارت‌های دانش‌آموزان افزایش یابد و دانش آموزی تربیت شود که بنگاه‌های اقتصادی در کلاس ۱۱ و ۱۲ خواهان حضور وی در عرصه باشند و نسبت به جذب آنها اقدام کنند.»

همواره یکی از انتقادات جدی به آموزش‌وپرورش عدم ارائه مهارت‌های مورد نیاز زندگی به دانش‌آموزان است، به اذعان برخی کارشناسان، آموزش و پرورش مهارتی را به دانش‌آموزان یاد نمی‌‌دهد. نخستین بیماری این وزارتخانه مطالب حجیم به درد نخور و آموزش ندادن مهارت است. به اجبار می‌خواهیم مطالب بیهوده را آموزش دهیم اما مهارت‌هایی مانند حرف زدن و ارتباط برقرار کردن را آموزش‌ نمی‌دهیم.

باید منتظر ماند و دید که با ورود بطحایی به آموزش وپرورش جریان اشتباهی که سال‌ها در مدارس کشور حکمفرماست تغییر رویکرد داده و در کنار آموزش دروس، مهارت‌های ضروری و مورد نیاز برای زندگی اجتماعی به نظام آموزشی ایران نیز راه می‌یابد؟

بطحایی در دوران فعالیتش به عنوان وزیر آموزش وپرورش برای نزدیک کردن این وزارتخانه به جایگاه واقعی خود، افزایش بودجه اختصاص یافته، حمایت ویژه از مدارس دولتی و تغییر مسیر صرفه‌جویی در آموزش وپرورش چه گام‌هایی برمی‌دارد؟ هر چند هنوز هم براین باوریم حل مشکلات آموزش وپرورش و موفقیت وزرا در این وزارتخانه به حمایت جدی دولت بستگی دارد.

منبع نسیم